توضیحات مختصر در مورد مقاله
در این پژوهش، چالش مدیریت پویای اهدای خون در محیط شهری مورد بررسی قرار داده شده است. در این مطالعه، هدف ما توسعه روشی برای تطبیق برنامه‌ریزی جمع‌آوری خون با تغییرات روزانه رفتار اهداکنندگان بود. برای این منظور، از رویکرد برنامه‌ریزی افق غلتان استفاده کردیم که امکان بازنگری روزانه برنامه‌ها را بر اساس شرایط متغیر شهری فراهم می‌کند. با در نظر گرفتن عوامل مختلف مانند رفتار اهداکنندگان، تقاضای خون، زمان حمل‌ونقل و هزینه‌های عملیاتی، از مدل بهینه‌سازی استوار برای کاهش اثرگذاری عدم قطعیت استفاده کردیم. مطالعه موردی در شبکه گسترده انتقال خون تهران انجام شد که نتایج آن نشان‌دهنده افزایش ۹.۶۵ درصدی جمع‌آوری خون در کل شبکه بود. همچنین، با توجه به شرایط پویای شهری، استفاده از مراکز جمع‌آوری خون موقت منجر به افزایش ۲۴.۱۴ درصدی جمع‌آوری خون شد.
توضیحات مختصر در مورد فرآیند انجام این مطالعه
گام‌های اولیه این مطالعه در آذر ماه 1401 با همراهی استاد راهنمای گرامی‌ام، دکتر سید مهدی حسینی مطلق، آغاز شد. پس از تلاش‌های فراوان که منجر به تغییرات اساسی در مدل، مطالعه موردی و روش حل شد، نسخه اولیه این مطالعه برای ژورنال معتبر "Computers & Industrial Engineering" (Q1 با ضریب تأثیر 6.7) ارسال گردید. پس از طی فرایند داوری اولیه که نتایج بسیار مثبتی به همراه داشت، تصمیم بر آن شد تا با افزودن مفهوم افق غلتان، به پیشنهاد دکتر محمدرضا قطره سامانی، به مطالعه عمق بیشتری بخشیده و جنبه پویایی رفتار اهداکنندگان را پررنگ‌تر نماییم. هرچند داوران از نسخه اولیه نیز استقبال کرده بودند (به ویژه داور دوم)، اما تیم تحقیقاتی بر این باور بود که با این تغییر، مطالعه غنای بیشتری خواهد یافت. پس از سه ماه تلاش مستمر برای اعمال تغییرات، پاسخ اصلاحی داوران ارسال شد. خوشبختانه، پس از داوری نهایی، داوران با چاپ مقاله موافقت نمودند.
این پژوهش به دنبال پاسخگویی به چندین پرسش اساسی است، از جمله:
- چه ت‌هایی باید برای جمع‌آوری خون در بافت‌های شهری مختلف در نظر گرفته شود؟
- با توجه به رفتار پویای جمعیت اهداکنندگان، چگونه می‌توان زنجیره تأمین خون را به طور موثر مدیریت کرد تا هزینه‌های کلی به حداقل رسیده و عدم تطابق بین عرضه و تقاضا کاهش یابد؟
- کدام پارامترهای زنجیره تأمین خون نیازمند رویکردهای مبتنی بر عدم قطعیت هستند و چگونه می‌توانیم از روش‌های موجود برای مدیریت موثر عدم قطعیت استفاده کنیم؟
در این مطالعه، برای مدل‌سازی تنوع بافت شهری و تطبیق برنامه‌ریزی جمع‌آوری خون از مناطق بالقوه اهداکننده، از یک ابزار بهینه‌سازی استفاده شده است. هدف از این مدل، بهینه‌سازی هزینه‌های عملیاتی کلی در زنجیره تأمین خون است. همچنین، رویکردی با قابلیت بروز‌رسانی برای برنامه‌ریزی عدد صحیح غیرخطی ارائه شده که دو مفهوم جمعیتی اساسی (تنوع بافت شهری و پویایی رفتار اهداکنندگان) را در برنامه‌ریزی استراتژی‌های جمع‌آوری در شبکه در نظر می‌گیرد. علاوه بر این، با توجه به ماهیت عدم قطعیت، از تکنیک بهینه‌سازی استوار برای مدیریت عدم قطعیت در دینامیک روزانه شهری بهره گرفته شده است.
در نهایت، رویکرد ارائه شده جهت حل مدل بهینه‌سازی در یک مطالعه موردی واقعی در زنجیره تأمین خون تهران اعمال شده است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که استفاده از رویکرد ارائه شده منجر به افزایش قابل توجه ۹.۶۵ درصدی در جمع‌آوری خون در سراسر شبکه شده است. همچنین، سازگاری با شرایط پویا در مقایسه با شرایط غیرپویا، افزایش ۲۴.۱۴ درصدی دیگر در جمع‌آوری خون از طریق استفاده از مراکز جمع‌آوری خون موقت را به همراه داشته است.